دستگاه خامه گیر چیست و چطور کار می کند؟
دستگاه های خامه گیر در ابعاد و ظرفیت‌های مختلفی در بازار عرضه می‌شوند که هر کدام بسته به نیاز مصرف‌کننده کاربرد متفاوتی دارند. برای اطلاع از نحوه کار و قیمت دستگاه خامه گیری از شیر در مدل‌های مختلف، ابتدا باید با این دستگاه بطور کلی آشنا شویم و موارد استفاده آن را بدانیم.
خامه گیر چیست؟
خامه گیر یا دستگاه چرخ شیر یکی از ماشین‌آلات و تجهیزات صنعت لبنیات می‌باشد که شیر تازه یا پخته شده را به دو بخش مایع و جامد جدا می‌کند. این دستگاه با استفاده از خاصیت سنگین بودن مولکول های چربی موجود در شیر، عملیات خامه‌گیری را انجام می‌دهد. از دستگاه خامه گیر برای جدا کردن خامه یا سرشیر در گاوداری‌ها، کارخانجات مواد لبنی و فروشگاه‌ها محصولات لبنی استفاده می‌شود. بخش مایع خروجی این دستگاه، همان شیر کم‌چرب است و بخش جامد چربی گرفته شده از شیر یا همان خامه می‌باشد.
فرایند جدا سازی چربی شیر توسط این دستگاه به صورت اتوماتیک انجام می‌شود. این دستگاه مختص شیر گاو نیست و توسط آن می‌توان شیر حیوانات مختلف مانند گوسفند، بز یا شتر را خامه‌گیری کرد. حجم خروجی و اندازه خامه استخراج شده به نوع شیر مورد استفاده در ورودی بستگی دارد. برای مثال در حیوانات مختلف بسته به نوع تغذیه یا سن و نژاد آنها ممکن است متغیر باشد یعنی میزان خامه دریافتی از شیر بز با شیر حیوانات دیگر مثل گاو متفاوت است.
میزان خروجی خامه و سرشیر دامداری‌ها نیز در شرایط مختلف بسته به ظرفیت دستگاه مورد استفاده متفاوت است. این دستگاه ها از نظر ظرفیت ورودی و ابعاد از تنوع بالایی برخوردار است. نحوه کار و تنظیم دستگاه خامه گیر بسیار آسان است. زیرا تمام مراحل به صورت اتوماتیک و بدون دخالت نیروی انسانی انجام می‌شود.
همچنین به دلیل بی سر و صدا بودن این دستگاه، می‌توانید در ساعات مختلف روز و در مکان‌های مختلف عملیات خامه‌گیری را انجام دهید. ابعاد مناسب این دستگاه در تمامی مدل‌ها باعث شده تا بتوانید بدون نیاز به اختصاص فضای زیاد، آن را در گوشه‌ای از کارگاه یا منزل قرار داده و به راحتی جابجا کنید.
از دیگر مسائل مهم قبل از خرید ماشین‌آلات و دستگاه‌های مرتبط با تولید خامه، قیمت خامه گیر است. خامه‌گیرها در اندازه‌های کوچک‌تر برای مصرف خانگی یا کارگاه‌های کوچک و ابعاد بزرگ‌تر برای مصارف صنعتی و تولید روزانه بالا به کار برده می‌شوند. قیمت چرخ شیر در مدل‌های صنعتی و خانگی متفاوت است. به دلیل تمام اتوماتیک بودن این دستگاه و عدم نیاز به استخدام اپراتور مخصوص و حرفه‌ای، هزینه‌ها و سرعت تولید محصولات لبنی توسط این دستگاه با سرعت بالایی انجام می‌شود.
جنس کاسه دستگاه چرخ شیر و همچنین بخش‌های ورودی و خروجی شیر، از جنس استیل غذایی است که با دارا بودن خاصیت ضد زنگ، از فرسودگی دستگاه در کوتاه مدت جلوگیری می‌کند. امروزه استفاده از این دستگاه در کارخانجات و کارگاه‌های شهرهای کوچک و بزرگ بسیار رایج است. از جمله بیشترین شهرهای استفاده کننده از دستگاه خامه گیر اصفهان، تهران و کرج هستند.
قطعات تشکیل‌دهنده دستگاه خامه‌گیر عبارتند از:
بدنه و شاسی
کاسه از جنس استیل
یک خروجی برای خامه
یک خروجی برای شیر کم چرب
موتور
همزن
نحوه کار دستگاه خامه‌گیر
برای استفاده از دستگاه خامه‌گیر در هر نوبت باید مخزن این دستگاه را پر از آب کنید و درب آن را ببندید. سپس دستگاه را روشن کنید و به همزن 10 دقیقه فرصت دهید تا آب درون مخزن را به چرخش در بیاورد، تا آب از وجود میکروب‌ها پاک شود و بوی نامطبوع آن از بین برود. بعد از این مرحله، آب از خروجی قسمت شیر که دومین خروجی دستگاه است خارج می‌شود و می‌توانید آن را دور بریزید. برای پاک کردن مخزن دستگاه می‌توانید بعد از جداسازی کاسه، آن را به وسیله مواد شوینده و آب به دقت تمیز کنید.
درجه حرارت شیر ورودی، مهم‌ترین مرحله از انجام کار است. برای خامه‌گیری از روش صحیح در ابتدا باید شیر را بپزیم. سپس به آن مقداری زمان بدهیم تا خنک شود. شیر بعد از رسیدن به دمای چهل درجه در بهترین زمان برای شروع عملیات خامه‌گیری است. در این مرحله نیاز به استفاده از دماسنج، برای مشاهده دمای دقیق شیر داریم. بعد از اینکه شیر به دمای مورد نظر رسید، آن را درون مخزن می‌ریزیم و دستگاه را روشن می‌کنیم.
مرحله حائز اهمیت بعدی، انجام تنظیمات در قسمت خروجی خامه می‌باشد. دستگاه خامه گیر با سیستم گریز از مرکز کار می‌کند و دارای صفحات سانتریفیوژ می‌باشد. با استفاده از پیچ تعبیه شده در در قسمت تنظیمات خروجی خامه، می‌توان فشردگی این صفحات سانتریفیوژ به هم را تنظیم کرد. در برخی از انواع این دستگاه، باز کردن این پیچ موجب افزایش میزان خروجی خامه می‌شود و در دیگر مدل ها برعکس است و بستن پیچ این عمل را انجام می‌دهد. نحوه عملکرد این پیچ، باید با توجه به نوع دستگاه و با تست کردن کاربر به دست بیاید.
بعد از روشن کردن دستگاه، همزن با سرعت یکنواخت شروع به چرخش کرده و پیاله‌های دستگاه را به چرخیدن وا می‌دارد. همانطور که گفته شد سیستم کاربری این دستگاه بر اساس نیروی گریز از مرکز انجام می‌شود. یعنی به خاطر تفاوت جرم چربی و فاز مایع پس از چرخش مدام شیر در همزن، این دو فاز به آرامی از یکدیگر جدا می‌شوند.
چربی موجود در شیر پس از تفکیک به درون این پیاله‌ها هدایت می‌شود و داخل مخزن خروجی می‌ریزد. در صورت تمایل به تولید خامه طعم‌دار، می‌توانید افزودنی مد نظر خود را به خامه‌ی استخراج شده اضافه کنید. میزان چربی خروجی از این دستگاه، به مدت زمان استفاده از خامه گیر و دور موتور دستگاه شما بستگی دارد. به عبارتی هر چقدر مدت زمان فرآیند خامه گیری بیشتر باشد، یعنی به شیر اجازه بدهید زمان طولانی‌تری خامه‌گیری شود، حجم خامه خروجی بیشتر است.
برای ماندگاری بالاتر محصول تولید شده، می‌توانید در پایان به آن مواد نگهدارنده و ترکیبات مورد نظر خود را اضافه کنید. شیر کم‌چرب حاصل از عملیات جداسازی از خروجی دوم این دستگاه، درون ظرف ریخته و می‌توانید آن را جداگانه مصرف کنید. پس از اتمام عملیات خامه گیری حتماً مخزن و کاسه‌ها را با دقت شست و شو دهید تا از آلودگی و رشد میکروب‌ها جلوگیری کنید.
