نحوه تصفیه روغن خوراکی در منزل
روغن جدا شده از دانه‌های روغنی دارای ناخالصی‌هایی است که جهت مصرف باید ابتدا این ناخالصی‌ها را جدا نمود و به اصطلاح روغن را تصفیه کرد و سپس از آن استفاده نمود. معمولا روغن‌های خوراکی که به صورت روزانه مورد مصرف افراد قرار می‌گیرد پس از تولید با مقداری ناخالصی همراه است که حتماً باید قبل از استفاده تصفیه شود.
روغن‌هایی که به شکل مایع و گیاهی تولید می‌شوند در صورت وجود ذرات معلق و جامد لزوماً به پاکسازی نیاز دارند. اغلب ناخالصی‌ها به صورت مواد جامد درون روغن معلق هستند و غیر قابل حل می‌باشند. پاکسازی روغن از این ناخالصی‌ها با عمل فیلتراسیون ساده و بهره گیری از دکانتورهای سانتریفیوژی امکان پذیر است.
گروه اصلی ناخالصی‌های روغن متشکل از مواد شیمیایی است که محلول در روغن هستند و تنها طبق روش های خاص و بهره گیری از آن می‌توان این نوع مواد را از روغن تهیه شده جدا نمود.
ناخالصی‌ها به عنوان ناخالصی اصلی و ناخالصی جزئی شناخته می‌شوند. ناخالصی‌های جزئی زیر مجموعه گروه‌های شیمیایی هستند و معمولاً همراه با حذف ناخالصی‌های اصلی از روغن جدا و پاکسازی می‌شوند. به طور کلی ناخالصی‌های اصلی روغن در سه عنوان زیر معرفی می‌شود.
1. فسفاتیدها یا صمغ که به عنوان گام یا گام زدایی معروف هستند.
2. اسیدهای چرب آزاد در روغن
3. ترکیباتی که موجب تغییر رنگ بو و مزه روغن می‌شود.
در ادامه این مطلب شما را با نحوه تصفیه و مراحل پاکسازی روغن بیشتر آشنا خواهیم کرد.
تصفیه روغن سوخته در خانه
جهت تصفیه روغن سوخته به شکل صنعتی از فرایندهای مختلفی کمک می‌گیرند. ساده ترین و نخستین مرحله، جداسازی مواد جامد ته نشین شده در روغن است. در گام بعدی برای پاکسازی روغن از گریس، صمغ و دیگر موادی که در روغن غوطه ور هستند، از واکنش شیمیایی اسید سولفوریک استفاده می‌گردد. موادی که در اسید حل می‌شوند در این مرحله به خوبی حذف خواهند شد.
پس از آن باید محیط اسیدی که طی انجام فرایند به وجود آمده را توسط مواد قلیایی خنثی نمود که به این منظور از مایعات حلال استفاده می‌شود. برای حذف رطوبت و روغن‌های فرار نیز از روش تقطیر ساده بهره می‌برند. در ضمن با اضافه کردن حلال‌های مخصوص می‌توان شاهد فرایند تقطیر تحت خلا یا استخراج بود.
برخی ناخالصی‌ها در روغن وجود دارد که برای حذف آن از خاک‌های خاص رنگبری استفاده می‌کنند، چون خاصیت جذب بالایی دارند. برای پاکسازی مواد افزودنی معدنی موجود در روغن فیلترینگ به کار برده می‌شود. برای شفافیت و بهتر شدن رنگ روغن از روش هیدروژناسیون استفاده می‌نماید.
در منزل نیز می‌توانید به سادگی اقدام به تصفیه روغن سوخته کنید. برای این منظور ابتدا توسط سانتریفیوژ آب و رسوبات ته نشین شده را در دمای پایین جدا نمایید. در مرحله بعد آب و مواد حلال را با استفاده از مواد شیمیایی حذف نمایید که این کار باعث افزایش کیفیت روغن می‌شود.
پس از آن توسط فیلترهای تیوپی که قطر کوچکی دارند، ذره های کوچک را جدا نمایید. طی کردن این مراحل در شفاف شدن رنگ روغن تاثیر زیادی دارد. علاوه بر این روش های دیگر برای تصفیه روغن سوخته وجود دارد که به کمک دستگاه های حرفه ای انجام می شود. از مهمترین مزیت های تصفیه روغن به صرفه جویی در مصرف مواد خام و حفظ سلامت محیط زیست می توان اشاره نمود.
مراحل تصفیه روغن
پاکسازی و تصفیه روغن با استفاده از فیلتراسیون و طی مراحل شیمیایی خاصی انجام پذیر است. همانطور که ذکر شد معمولاً ناخالصی هایی که در روغن خوراکی وجود دارد به نام های فسفاتیدها یا صمغ، ترکیبات تاثیر گذار روی رنگ، بو و طعم روغن و اسیدهای چرب جدا شده شناخته و معرفی می شوند.
تصفیه روغن در طی چند مرحله قابل انجام است. مرحله نخست تصفیه روغن تحت عنوان حذف فسفاتیدها از ترکیبات آن ذکر می‌شود که با استفاده از آب، اسید فسفوریک و اسید سیتریک انجام می‌گیرد. در این مرحله برای شروع روغن را گرم می‌کنند و سپس با نسبت مشخصی از آب مخلوط می‌نمایند که در اثر آن فسفاتیدها در اثر خاصیت جذب بالای آب از حالت محلول خارج گشته و از روغن جدا می‌شوند.
در مقابل برخی از ترکیبات موجود در روغن مانند کلسیم و منیزیم توسط آب خارج نمی‌شوند و تنها با ماده‌ای اسیدی می توان آنها را خارج نمود. بدین منظور روغن را تا دمای ۱۵۰ درجه حرارت می‌دهند و سپس مقدار مشخصی اسید فسفوریک اضافه کرده و روغن را از این املاح پاکسازی می‌کنند.
برای پاکسازی روغن از اسیدهای چرب آزاد از روش خنثی سازی اسیدهای چرب با استفاده از سود به نتیجه می‌رسند. پس از اینکه به طور کارشناسی شده میزان اسیدهای چرب آزاد درون روغن مشخص شد، از مقدار معینی سود برای خنثی سازی آن استفاده می‌شود که در این مرحله ناخالصی‌هایی نظیر فسفاتیدها، منیزیم، کلسیم و دیگر املاح باقیمانده نیز به طور کامل تصفیه و حذف می‌شوند.
شفاف سازی و بوگیری روغن مرحله نهایی تصفیه آن است. برخی واکنش‌های شیمیایی در روغن باعث تشکیل ترکیباتی مثل آلدهیدها، پروکسیدها و. می‌شود که این ترکیبات روی بو، مزه و رنگ روغن تاثیر خواهد گذاشت. برای پاکسازی در این مرحله توسط فشار بخار آب ترکیبات فرار را در دمای بالا آزاد می‌کنند. پس از طی این مراحل روغن تصفیه شده را می‌توان بسته بندی و آماده ارائه به بازار کرد.
انتخاب دستگاه مناسب تصفیه روغن
کاربرد دستگاه تصفیه روغن جهت پاکسازی و تصفیه انواع روغن‌های خوراکی مورد استفاده می‌باشد. در سال‌های گذشته روغن گیری از انواع دانه‌های روغنی رونق چشمگیری داشته و بین مردم رواج زیادی پیدا کرده است. لذا استفاده از دستگاه تصفیه روغن نیز در کنار دستگاه روغن گیری با افزایش فوق العاده‌ای روبرو شده است.
دستگاه تصفیه روغن در انواع صنعتی و نیمه صنعتی تولید شده که از نوع صنعتی آن در کارخانجات تولید روغن استفاده می‌شود. مدل نیمه صنعتی دستگاه نیز جهت مصرف در مغازه‌های روغن گیری و عطاری‌ها کاربرد دارد. عملکرد دستگاه تصفیه روغن در صنایع غذایی موجب جداسازی اسیدها و لردهای معلق در روغن می‌شود و به کارگیری آن نقش مهمی در بالا بردن کیفیت نهایی و افزایش ارزش غذایی روغن خوراکی ایفا می‌کند.
دستگاه تصفیه روغن در مدل‌های مختلفی در بازار موجود است که از رایج ترین دستگاه‌های تصفیه روغن به دستگاه تصفیه روغن فیلتر سانترفیوژی و دستگاه تصفیه روغن میکرون فیلتر می‌توان اشاره نمود.
تصفیه روغن مدل فیلتر سانترفیوژی به منظور تصفیه روغن کنجد، تصفیه روغن سرخ کردنی، تصفیه گیلسیرین و همچنین تصفیه مایعات مخمر‌دار، تصفیه آبلیمو و. به کار برده می‌شود. مخزن آن دو الی سه لیتر ظرفیت دارد.
تصفیه انواع روغن‌های خوراکی مثل روغن زیتون، روغن کنجد و روغن به دست آمده به روش پرس سرد یا گرم توسط دستگاه میکرون فیلتر انجام می‌گردد که سبب افزایش طول عمر روغن خوراکی می شود. توجه داشته باشید که ماندگاری روغن ارتباط مستقیمی با کیفیت تصفیه آن دارد. به طوری که هرچه ناخالصی‌های بیشتری از روغن جداسازی شود، ماندگاری روغن نیز افزایش خواهد یافت.
